Yn ystod teyrnasiad y Frenhines Fictoria gwelwyd cyhoeddi’r mapiau cyntaf oedd wedi’u mesur yn iawn. Mae Arolwg Ordnans yn adran o’r llywodraeth sy’n gwneud y gwaith yma. Trwy gymharu’r mapiau yma ar wahanol adegau gallwn weld y ffordd y mae’r cymunedau yma wedi datblygu.

Dewiswch o’r rhestr a welwch chi nesaf. Efallai y byddai’n ddiddorol cymharu’r hen fapiau yma gyda map Arolwg Ordnans modern o’r un ardal er mwyn gweld pa newidiadau sydd wedi digwydd. Yn anffodus ni allwn roi’r rhain ar ein gwefan.