Trefaldwyn oedd prif dref Sir Drefaldwyn ac o’r dref hon y byddai bywyd cyhoeddus y Sir yn cael ei redeg. Cafodd y llysoedd eu cynnal yma ac adeiladwyd carchar y Sir yma ar gyrion y dref.

Fel yr aeth oes Fictoria yn ei blaen, tyfodd trefi cyfagos yn nyffryn Hafren mewn maint a phwysigrwydd. Yn fuan, daethant yn bwysicach na Threfaldwyn o ran masnach a gwaith.

Gan fod y cymunedau gwledig hyn mor agos at y ffin, roedd ganddynt gysylltiad agos â Sir Amwythig erioed.
Fel y cymunedau eraill ar ein gwefan, gwelwyd newidiadau yn Nhrefaldwyn a’r pentrefi cyfagos yn ystod teyrnasiad y Frenhines Fictoria.
Dewiswch o’r pynciau a welwch chi nesaf i edrych ar rai o’r newidiadau hyn: