Llanandras
a'r cylch Mae’r darn yma yn dod o gofnodion
yr ysgol ar yr adeg honno yn darllen: Roedd
yr athrawon yn gwybod y gallai plant oedd yn dod i’r ysgol o bell ddod
i gysylltiad â’r afiechyd drwy’r ysgol a’i ledaenu yn y ffordd yma. Dyma
pam yr oedd ysgolion yn cael eu cau ar adegau pan fyddai nifer o achosion
o afiechydon. Ar yr adeg hwn, roedd y rhan fwyaf o ysgolion ar gau am
ran o bob blwyddyn oherwydd salwch.
Bywyd ysgol
Salwch
ac afiechyd
Roedd oes
Fictoria yn gyfnod lle’r oedd teuluoedd tlawd yn profi diffyg o
ran amrywiaeth diet ac amodau gweddol
sylfaenol o ran glanweithdra.
Dan yr amodau hyn, roedd plant yn aml mewn perygl o ddal afiechydon a heintiau.
Un o’r pethau sy’n ymddangos yn rheolaidd yn Llyfrau Cofnod yr ysgolion
yw’r sôn am wahanol fathau o salwch.
Yng ngaeaf 1881, cafwyd achosion o’r
Frech Goch yn Ysgol Maesyfed
- fel yn y rhan fwyaf o ysgolion eraill yr ardal.
Fel diphtheria a’r dwymyn
goch, gellir trin y frech goch
yn eithaf hawdd heddiw gyda chyffuriau modern ond yn ystod oes Fictoria,
roedd y rhain yn afiechydon difrifol a byddai plant hyd yn oed yn gallu
marw ohonynt.
"Over 70 children away in consequence of measles,
so at noon today the school was broken up for a week."
Yn 1876, cafodd Ysgol
Evancoyd ei chau am fis pan yr oedd y Brifathrawes Miss Lambert
yn sâl.