Adeiladwyd tloty Llanfyllin yn 1838, heb fod yn hir wedi cyflwyno’r rheolau llym ar gyfer delio â thlodion o dan Ddeddf Newydd y Tlodion yn 1834, deddf oedd yn cael ei chasáu gymaint.

Roedd y tlotai newydd wedi eu bwriadu i edrych fel carchardai, ac roedd llawer ohonynt wedi’u lleoli ar dir uchel fel rhyw fath o rybudd i’r gymuned. Dyma lle y byddent yn gorfod mynd efallai oni bai eu bod yn gweithio’n galed ac yn osgoi drygioni’r ddiod !
Roedd y rhan fwyaf o’r rheini oedd yn perthyn i’r dosbarthiadau oedd yn llywodraethu ar ddechrau oes Fictoria yn credu bod y tlawd yn ddiog, yn feddwon nad oedd yn hoffi gwaith ac yn dewis byw oddi ar y plwyf yn hytrach na chynnal eu teuluoedd.

Roedd y rhan fwyaf yn derbyn nad oedd pobl dlotaf y plwyfi lleol yn gallu helpu eu hunain gan eu bod yn hen, yn sâl neu wedi’u hanafu mewn damweiniau. Yr enw a roddwyd ar y rhain oedd y 'deserving poor', ond roedd pobl eraill oedd yn ddigartref yn cael eu trin yn wael fel 'dihirod a chardotwyr' neu fel 'cardotwyr diog'. Roedd y gost o gynnal y tlawd o dan y 'cymorth i’r tlawd' wedi bod yn cynyddu’n raddol hyd at 1834, ac roedd plwyfi’n gwrthwynebu i brisiau uchel Trerth y Tlodion.
Ateb y llywodraeth oedd i roi’r holl bobl oedd yn cael eu cynnal gan drethdalwyr mewn adeiladau mawr llwm – a gwario cyn lleied â phosibl arnynt drwy roi gwaith iddynt ei wneud.
Croeso i dloty oes Fictoria ! Mae mwy am adeilad y tloty ar y dudalen nesaf...

Sut i ddylunio tloty...
.