Llanfyllin Yn ogystal ag anfon plant ifanc iawn
i weithio fel prentisiaid gyda chrefftwyr, roedd y Bwrdd y Gwarcheidwaid
yn nhloty Llanfyllin hefyd yn trefnu
i rai ohonynt fynd yn syth i weithio fel gweision
i bobl gyfoethog yr ardal. Yr enw a roddwyd ar hyn oedd ‘mynd i wasanaethu’,
ac roedd gwaith ar gael i fechgyn a merched.
Mae’r
ddau ddarn yma o’r Llyfr Cofnodion
yn darllen - Mae’r penderfyniadau
yma yn swnio’n ofnadwy i ni heddiw – dychmygwch anfon plentyn oedd dim
ond 9 neu 10 mlwydd oed i ffwrdd i
fyw a gweithio mewn ty lleol ar gyfnod prawf ! Mae
Cyfrifiad 1871 ar gyfer tloty
Llanfyllin yn dangos mai dim ond 8 mlwydd oed oedd Richard
Hughes bryd hynny ! Felly aeth allan i weithio yn 1872 pan
oedd ddim ond yn
Nid oedd Mary Ann Bates yn byw yn y tloty ar adeg cyfrifiad
1871.
Tloty'r Undeb
Plant
o’r tloty yn mynd fel gweision
Roedd gan y rhan fwyaf o ysgolion oes Fictoria wersi gwnď rheolaidd i
ferched er mwyn eu paratoi hwy i fynd i wasanaethu
mewn tai, sef un math o
waith oedd ar gael ar yr adeg honno.
Mae’r enghreifftiau nodweddiadol yma wedi dod o gofnodion tloty Llanfyllin
yn 1872 a 1874,
ac maent yn dangos fod dau blentyn 'tlodion'
i’w hanfon at gyflogwyr lleol am gyfnod prawf er mwyn gweld pa mor dda
oeddynt yn gweithio.
1872
1874
13 Awst 1872 -
"Richard Hughes a pauper child belonging to
this Union was allowed to go to the Service of Mrs Mary Jones of Llangadfan
on trial for a month".
12 Chwefror 1874 -
"Resolved that Mrs Jones of Penybryn, Llanfyllin
be allowed to have a pauper child named Mary Ann Bates
on trial for a fortnight".
Os nad oedd y cyflogwr yn hoffi’r plentyn, roeddynt yn gallu gofyn am
un arall yn ei le yn fwy na thebyg
!
Pan yn 'mynd i wasanaethu' roedd llawer o
ferched ifanc yn gorfod gweithio fel morwynion,
ac yn gorfod golchi dillad, glanhau a chynnau tanau, sgrwbio lloriau,
dystio, gweini bwyd, a llawer o waith arall. Roedd yn rhaid iddynt ddechrau
gwaith yn gynnar iawn, nid oedd ganddynt
beiriannau fel sydd gennym ni heddiw, a phitw iawn oedd yr arian roeddynt
yn ei ennill.
9 mlwydd oed !