1.
Er bod yna ysgol Brydeinig a Chenedlaethol yn Llanrhaeadr ar ddechrau
cyfnod Fictoria mae’r map yn dangos yr ysgolion
newydd a adeiladwyd yn y pentref. Erbyn 1902 roedd pob plentyn
yn cael addysg. Fe wnaeth hyn wahaniaeth mawr i’r bobl gyffredin oedd
yn byw yn yr ardal. Roedd dysgu sut i ddarllen ac ysgrifennu ac i wneud
mathemateg sylfaenol yn rhoi gwell cyfle i blant gael gwell gwaith pan
fyddent yn gadael yr ysgol. Serch hynny roedd llawer iawn o blant yn tyfu
ac yn mynd i weithio ar y tir neu’n mynd i wasanaethu. (Gweler
y tudalennau Bywyd Ysgol am fwy ynglyn ag ysgolion Fictoraidd yn yr ardal.)
2.
Adeiladwyd o leiaf un capel newydd
yn y pentref yn cynnig dull arall o addoli i’r bobl leol. Roedd y capeli
hefyd yn trefnu llawer o weithgareddau eraill i’w haelodau’n yr iaith
Gymraeg ac felly’n cynorthwyo i gadw’r iaith a’i thraddodiadau yn fyw.
3.
Er bod gan Lanrhaeadr blismon lleol yn yr ardal ers yr 1840au, roedd gan
y pentref bellach gorsaf yr heddlu
newydd yn ffordd y Dwyrain.
Cymharwch gyda Llanrhaeadr
yn 1835...
|