Tref-y-clawdd
Tloty'r Undeb
  Arthur yn dysgu sut i wneud esgidiau  

Bwrdd Gwarcheidwaid Tref-y-clawdd oedd yn gyfrifol am y tloty a’r system o gymorth allanol yn yr ardal. Tirfeddianwyr, ynadon, masnachwyr, eglwyswyr ac aelodau blaenllaw eraill yn y gymuned oedd yn aelodau o Fyrddau’r Tlodion.
Un o’u dyletswyddau oedd i wneud penderfyniadau ynglyn â dyfodol plant sy’n ddigon hen i adael y tloty, fel ag yn yr enghraifft yma o dloty Tref-y-clawdd yn 1902...

Mae yna enghreifftiau cynharach o brentisiaid o’r tloty ar ein tudalennau ar Lanfyllin
10 Gorffennaf
1902
Minute book entry
 

Mae’r darn yma o’r Llyfr Cofnod swyddogol yn darllen -
10 Gorffennaf - "The workhouse Master laid before the Guardians a proposal for the apprenticeship of Arthur Constable aged 14 years now in the house to be apprenticed to Mr E J Edwards as a boot manufacturer for five years and it was ordered that the lad be sent for a month on trial an the terms laid in his letter".
Roedd yn arfer cyffredin i anfon y bechgyn gorau a mwyaf dibynadwy allan o’r tloty i ddod yn brentis ac i ddysgu crefft dda. Yn y blynyddoedd cyn hynny fe fyddent wedi cychwyn yn llawer iawn iau na 14 mlwydd oed.
Yn ddiweddarach yn yr un flwyddyn sef 1902 aeth Thomas Moyle i ffwrdd i’w hyfforddi’n bobydd, ond roedd Swyddog Meddygol y tloty’n pryderu am ei iechyd oherwydd roedd yn "distinctly tuberculous" a "would be better for some occupation that would take him out of doors". Roedd y math yma o bryder am ffyniant y tloty yn dangos y newidiadau enfawr yn y driniaeth yr oedd y bobl dlawd yn ei gael ers cyflwyno deddf y tlodion yn 1834.

Yn ôl i ddewislen tloty Tref-y-clawdd
.

Shoemaker's apprentice