Tref-y-clawdd a'r cylch
Bywyd ysgol
Dewiswch ‘wrthrych’ a siaradwch amdano...  
  Roedd y "Wers Wrthrych" yn digwydd yn aml mewn llawer o ysgolion Fictoraidd. Roedd gan athrawon restr o bynciau i sgwrsio amdanynt yn y dosbarth, ac er bod y rhestrau hyn i’w gweld yn rhyfedd iawn i ni heddiw roeddynt yn cynnwys llawer o wybodaeth ddefnyddiol.
Mae’r enghraifft yma’n rhan o restr hir o Lyfr Cofnod Ysgol Genedlaethol Llangynllo yn 1897. Roedd gan athrawon set o gardiau gyda lluniau a ffeithiau ynglyn â’r gwahanol bynciau ar y rhestr, oedd yn newid bob blwyddyn.
 
15 Mawrth
1897
School diary entry
  Mae’r rhan yma o’r rhestr o’r Llyfr Cofnod yn darllen -
March 15th - "List of Object Lessons for the Infants Dept".
 
  1....The Lion
2....The Dog
3....The Horse
4....The Cat and Kittens
5....The Ostrich
6....The Eagle
7....The Duck
16....The Spring
17....The Summer
18....The Autumn
19.....The Winter
20.....Growing Plant
21.....Ironstone and Iron
22.....Basket"
Object cards.
 

Gan fod y rhestrau yma fel arfer yn cynnwys llawer o anifeiliaid, adar, pryfed, planhigion a physgod, roedd yna amrywiaeth eang o bynciau astudio natur yn dod i mewn i’r gwersi. Byddai’r athro yn cynnwys rhai ffeithiau nodweddiadol ynglyn â gwyddoniaeth pan Part of object listyn sôn am y tywydd neu haearn. Byddai "Gwrthrychau" nodweddiadol eraill yn cynnwys cludiant, megis yr orsaf reilffordd, a gwahanol fasnachau a diwydiannau.
Cofiwch na fyddai’r rhan fwyaf o athrawon, heb sôn am blant wedi gweld llewod nac eryrod nac estrys. Byddai syrcas deithio oedd ag anifeiliaid gwyllt yn ymweld â’r ardaloedd hyn o bryd i’w gilydd, ond dim ond yn y dinasoedd mawrion y byddai sw i’w gael yn ystod cyfnod Fictoria. Nid oedd yna raglenni bywyd gwyllt ar y teledu, oherwydd doedd yna ddim teledu !

Yn ôl i ddewislen ysgolion Tref-y-clawdd
.

.