Tref-y-clawdd a'r cylch
Bywyd ysgol
Y gost o fynd i’r ysgol  
  Roedd prinder arian yn bryder mawr i lawer o deuluoedd yn ystod cyfnod Fictoria. Roedd yn rhaid iddynt dalu i’w plant fynychu’r ysgol, a thra roeddynt yn yr ysgol nid oeddynt yn gallu cynorthwyo ar y fferm nac ennill arian trwy wneud gwaith fan hyn a fan draw. Pan agorwyd Ysgol Genedlaethol Heyope yn 1866, ysgrifennwyd rhestr o reolau’r ysgol ar flaen y Llyfr Cofnod. Roedd yr ail reol yn sôn am dalu ffioedd ysgol... Victorian penny
8 Ebrill
1866
 School diary entry "Farmers to Pay
per week................6d
Artezans................4d
Labourers..............2d
These payments in advance
each Monday morning".
Victorian penny

Codwyd yr arian mwyaf am y plant sef 6d (chwe cheiniog) yr wythnos ar ffermwyr. Roedd "Artezans" neu grefftwyr yn fasnachwyr medrus megis teilwyr a gwehyddion. Y gweision oedd yn talu’r lleiaf sef swm o ddwy geiniog, gan y byddai’r rhan fwyaf o weision yn gweithio i ffermwyr ac yn ennill ychydig iawn iawn. Parhaodd y system ffioedd neu "geiniog ysgol" yn y rhan fwyaf o ysgolion Fictoraidd tan 1891 pan gyflwynwyd addysg rhad ac am ddim gan y llywodraeth. Cofnodwyd hyn yn Llyfr Cofnod Ysgol Heyope...

 
4 Medi
1891
 School diary entry
18 Medi
1891
 School diary entry
 

4 Medi - "The Managers accepted free education and no fees were charged for this week".
18 Medi - "Attendance slightly lower than last week, but it shows a vast improvement since the abolition of fees; whether due to that cause time will show..."
Er nad yw’r taliadau hyn yn ymddangos yn rhyw lawer i ni heddiw roedd yn rhyddhad gwirioneddol i lawer o deuluoedd tlawd pan ddaethant i ben. Roedd rhieni’n llawer iawn mwy parod i anfon eu plant i’r ysgol yn rheolaidd pan oedd y gwersi am ddim.

Yn ôl i ddewislen ysgolion Tref-y-clawdd
.
.

Victorian penny