Talgarth a'r cylch
Mapiau Fictoriaidd
  Llangasty Talyllyn yn 1841  
  Mae’r map a welwch chi yma yn seiliedig ar fap y degwm ar gyfer plwyf Llangasty Talyllyn ac mae’n rhoi syniad da i ni o sut yr oedd y pentref yn edrych ar ddechrau teyrnasiad y Frenhines Fictoria.  


MAPIAU’R DEGWM
Yng nghyfnod Fictoria roedd yn rhaid i bron iawn bawb dalu’r degwm i Eglwys Lloegr. Ar ddechrau’i theyrnasiad daeth y degwm yn dreth ar eich eiddo. Lluniwyd mapiau er mwyn gweld pwy oedd yn berchen ar ba eiddo.

 

 Nid yw’r map gwreiddiol wedi’i roi mewn llinell â’r Gogledd felly rydym wedi troi’r map er mwyn ei gwneud yn haws i’w cymharu â mapiau diweddarach.
  1. Mae’r ty mawr sydd wedi’i nodi yma fel "Great House" yn cael ei adnabod gyda’i enw Cymraeg Ty Mawr. Ar yr adeg y cafodd y map yma ei wneud roedd Rees Perrott yn byw yma gyda’i deulu a 5 o weision.  
  2. Yn y Llan bryd hynny roedd John Williams a’i wraig a 4 o weision yn byw yno.  
 

3. Yn Treberfedd House (wedi’i nodi yma fel "Treberfedd Villa") bryd hynny, roedd Joseph Cooper, James Freeman, a Frederick Evans yn byw yno. Mae Cyfrifiad 1841 yn eu rhestru i gyd fel "Independent". Roedd hyn yn golygu nad oedd yn rhaid iddynt ddal swydd i ennill bywoliaeth ond roedd ganddynt gyfoeth eu hunain i fyw arno gyda 4 o weision a chiper i ofalu amdanynt.

 
  Gweithwyr fferm oedd rhan fwyaf o’r boblogaeth leol yn gweithio ar y ffermydd yma a ffermydd eraill, roedd yna 3 saer hefyd yn brysur yn yr ardal.  
  Cymharwch gyda’r map o Langasty yn 1887...  
 

Yn ôl i ddewislen mapiau Talgarth