Mae plwyf Llansantffraid Cwmdeuddwr yn cynnwys pentref ar draws y bont o Raeadr, ond hefyd ardal fawr fynyddig yn ymestyn draw at y ffin â Cheredigion. Calon y plwyf yw Cwm Elan.

Ffermwyr, bugeiliaid a gweithwyr fferm a’u teuluoedd oedd y rhan fwyaf o’r trigolion yn ystod oes Fictoria. Byddai pobl leol hefyd yn gweithio fel gweision mewn tai mawr megis Rhydoldog, Nantgwyllt a Chwm Elan. Roedd yna hefyd weithfeydd plwm bychain yn y bryniau.

Yn eich barn chi pam dyfodd y boblogaeth gymaint yn yr 1890au ?

Yn ôl i Ddewislen poblogaeth Rhaeadr

.