Y cyfenw sy'n dod gyntaf
Mae’r
rhan hwn o Gyfeirlyfr Slater yn dangos
rhai o’r bobl gyffredin oedd yn chwarae rhan bwysig yn y gymuned.
Mewn ardal mor amaethyddol â hon,
nid yw’n syndod fod crefftwyr lleol yn arbenigo mewn gwneud offer
amaethyddol yn yr efail.
Yn ystod cyfnod cynnar Fictoria lluniwyd a thrwsiwyd yr offer yn lleol.
Er bod llawer o bobl yn pobi’u bara eu hunain yr adeg honno, roedd llawer
o bobyddion lleol a oedd yn pobi bara
gan ddefnyddio blawd o’r melinau blawd lleol. Roedd bara’n bwysig iawn
i deuluoedd tlawd. Gallent ymdopi heb gig ond nid heb fara! 
Roedd Basgedwaith yn grefft arall bwysig iawn yn Oes Fictoria. Cyn oes y ceir a’r archfarchnadoedd roedd yn rhaid cludo pethau o gwmpas efo llaw neu ar gefn ceffyl. Doedd yna ddim plastig felly roedd basgedi wedi’u gwneud allan o ddeunyddiau lleol yn ddefnyddiol iawn.
