Llanidloes Roedd nifer o weithfeydd plwm llai
o faint yn ardal Llanidloes. Roedd gwaith Dylife,
oedd tua hanner ffordd rhwng Llanidloes a Machynlleth, yn cynhyrchu llawer
iawn o fwyn plwm tua 1862. Roedd y gweithfeydd yn yr ardaloedd
mynyddig hyn yn gallu defnyddio pwer dwr oedd yn mynd ar hyd sianeli a
adeiladwyd
yn arbennig i weithio rhai o’r pympiau a pheirannau eraill. Er bod peiriannau
oedd yn cael eu gweithio â stêm ar gael, roedd pwer dwr yn rhatach, gan
arbed y gost o gludo glo i’r gweithfeydd
oedd ymhellach i ffwrdd. Roedd gwaith Dylife yn enwog ar y
pryd gan fod yr olwyn ddwr fwyaf yn Ewrop yno. Gallwch weld yr olwyn fawr
yn yr hen ffotograff uchod, a dynnwyd yn 1852.
Gallwch weld pa mor fawr yr oedd o gymharu â’r dyn sy’n sefyll wrth ymyl
yr adeilad.
Cloddio
am blwm yn yr ardal
Yr
olwyn fawr yn Nylife
Peidiwch
â rhoi eich
bysedd yn yr olwyn!
Tyfodd
cymuned o tua 1500 o bobl o amgylch
gwaith plwm Dylife yn ystod blynyddoedd mwyaf cynhyrchiol y diwydiant. Tynnwyd
yr hen ffotograff yma hefyd tua 1852, a gallwch weld yr olwyn ddwr fawr
ym mlaen y llun.
Ond yn debyg iawn i Weithfeydd Y Fan, nid oedd Dylife yn gallu goroesi am
hir ar ôl oes Fictoria oherwydd y mwyn plwm rhatach oedd yn cael ei fewnforio
o dramor. Bellach, ychydig iawn o’r hen gymuned sydd ar ôl yn yr ardal o
amgylch y gwaith plwm.