Llanidloes
Y diwydiant gwlân
  Gweithio i feistr caled  
 

Ar ddechrau cyfnod Fictoria roedd y gwehyddion gwydd llaw yn profi gwir galedi yn yr ardal. Roedd y rheini oedd yn gweithio gartref yn gweld mai swm bychan iawn o dalwyd iddynt gan fasnachwyr defnydd oedd yn prynu’r deunydd gorffenedig. Aeth rhai ohonynt i drafferthion a gorfodwyd iddynt roi’r gorau i’w hannibyniaeth a mynd i weithio mewn siop wehyddu am gyflog gwael.

 
  Tocynnau trwy ganiatâd
caredig Mr Cyrus Meredith
 

Yn y siopau gwehyddu newydd roedd eu safon byw yn dibynnu ar y meistr gwehyddu a roddodd gwaith iddynt. Sefydlodd llawer o’r meistri gwehyddu siopau ar gyfer eu gweithwyr a’u talu â thocynnau yn hytrach nag arian (gweler uchod). Dim ond yn siopau’r cwmni oedd y gweithwyr yn gallu gwario’r tocynnau yma ac roeddynt yn gorfod talu prisiau uchel dros ben, prisiau oedd yn cael eu gosod gan y meistri. Pan agorwyd yr ysgolion newydd yn Llanidloes gwelodd llawer o weithwyr nad oeddynt yn gallu anfon eu plant gan nad oeddynt yn gallu fforddio talu’r ffi o geiniog yr wythnos.

Roedd gwehyddion dyffryn Hafren yn flin iawn ynglyn â’r sefyllfa ac yn awyddus i osgoi’r tlotai newydd caled. Daeth llawer o’r rhain yn Siartwyr, gan gymryd rhan yn y protestiadau a ddigwyddodd yn ystod y cyfnod. (Gweler y tudalennau ar Siartwyr Llanidoes).
.

 
 

Yn ôl i ddewislen y diwydiant Gwlanen