Roedd yn rhywbeth cyffredin iawn yn ystod blynyddoedd Fictoria i weld plant yn mynd allan i weithio’n ifanc iawn, oherwydd roedd unrhyw arian ychwanegol fyddai’n dod i mewn i deuluoedd tlawd yn aml iawn yn hanfodol i dalu am fwyd a gwres.

Roedd bechgyn ifanc yn cael gwaith ar ffermydd neu mewn ffatrďoedd, melinau neu weithfeydd, a byddai merched yn ‘mynd i weini’. Roedd hyn yn golygu eu bod yn gweithio i’r boneddigion lleol yn eu tai mawr, neu i unrhyw un oedd yn cyflogi gweision, gan mai ychydig iawn o dâl yr oeddynt yn ei dderbyn. Nid oedd gwaith y gweision yn bleserus iawn, gwaith megis glanhau’r llefydd tân, ac yn aml iawn roeddynt yn gorfod dechrau gwaith yn gynnar iawn yn y bore.

Mae’r darn yma yn dod o ddyddiadur Ysgol Llangurig ar gyfer 1884:
"There are two girls - Anne Jones and Jane Davies, acting in the capacity of maids in the village. They are under thirteen years of age. The former has passed the third standard [class] ; the other is still in the first standard when she attends".

Mae’r athro yn dweud yn glir yn y darn yma mai’n anaml iawn y bydd un o’r merched yma yn dod i’r ysgol, a’i bod heb fynd ymhellach na’r dosbarth gwaelod !
.

Ewch i ddewislen ysgolion Llanidloes