Roedd y Llyfrau Cofnod neu ddyddiaduron oedd yn cael eu cadw gan ysgolion Fictoraidd yn aml yn sôn am ddigwyddiadau oedd yn effeithio ar y gymuned gyfan, nid dim ond yr ysgol. Weithiau mae’r newyddion yn wael, megis epidemig difrifol neu sôn am ffatri neu waith lleol yn cau.

Mae’r enghraifft yma yn sôn am newyddion gwell, pan ddaeth nifer fawr o swyddi i Gwm Elan ger Rhaeadr. Roedd hyn o ganlyniad i adeiladu cronfeydd dwr a llynnoedd mawr er mwyn darparu dwr glân i’w gludo dros 70 milltir i Firmingham. Dechreuodd y prosiect enfawr yma yn 1893 ac agorwyd y cronfeydd yn 1904.

Oherwydd y nifer fawr o weithwyr oedd eu hangen i adeiladu’r cronfeydd, daeth teuluoedd ychwanegol i fyw mewn nifer o drefi ac roedd eu plant yn mynd i’r ysgolion lleol. Ysgrifennwyd am hyn yn Llyfr Cofnod Ysgol Genedlaethol Llanidloes yn Ebrill, 1894 :
"Attendance very good during the last fortnight. Owing to the influx of people into the town, on account of the Rhayader Water-works, several children have been admitted, the average attained last week being the highest weekly average for the last few years".

Mae mwy am gronfeydd dwr Cwm Elan ar adran Rhaeadr o’r wefan yma.
.

Ewch i ddewislen ysgolion Llanidloes