Mae fwy neu lai pob darn o Lyfrau Cofnod neu ddyddiaduron ysgolion Fictoraidd yn cychwyn gyda sylw ar faint o blant ddaeth i’r ysgol. Roedd athrawon bob amser yn cwyno nad oedd diddordeb gan rieni mewn addysgu eu plant, ac roeddynt bob amser yn dod o hyd i waith iddynt ei wneud adref !
Gwaith tymhorol ar y ffermydd, megis y cynhaeaf gwair, plannu tatws a chneifio defaid oedd yn aml iawn yn cadw’r plant hynaf o’r ysgol mewn ardaloedd gwledig.

Am flynyddoedd lawer galwyd gwyliau’r haf yn "wyliau’r cynhaeaf". Mae’r darn a welwch chi yma wedi dod o Lyfr Cofnod Ysgol Genedlaethol Llangynyw ym mis Awst 1872 -
"The School breaks up today for the harvest holidays, viz [for example] for three weeks if the harvest be over; otherwise for a month - to be recommenced on the 13th or 20th of Sep[tember] - according to circumstances".
Roedd yr ysgolion cynharaf yn sylweddoli y byddai ffermwyr yn cadw’u plant adref hyd nes y byddai’r cynhaeaf cyfan wedi’i gynaeafu, felly nid oedd unrhyw bwrpas mewn agor yr ysgol cyn hynny !
Mae rhagor o enghreifftiau o broblemau gyda phresenoldeb mewn ysgolion lleol yng nghyfnod Fictoria ar y dudalen nesaf...

Pethau i’w gwneud ar y fferm …