Mae’r darn yma a welwch chi yn sôn am blant yn gofyn i’w rhieni dalu am lo ar gyfer yr ysgol ! Mae hyn i ni heddiw i’w weld yn rhyfedd iawn, ond roedd yn rhywbeth arferol yn oes Fictoria. Mae’r darn yma o Lyfr Cofnod wedi dod o Ysgol Tregynon, ysgrifennwyd ym mis Chwefror, 1873, ac mae yna gyfeiriad at ‘arian tân'.

"Messrs Tilsley and Watkin again visited the school and informed the children that they would be expected to pay an additional 6d [six pence] fire money".

Roedd yr arian ar gyfer glo i wresogi’r ysgol yn cael ei gasglu unwaith y flwyddyn, ac roedd 'Rhestr Lo' yn cael ei chadw er mwyn dangos pwy oedd wedi talu. Nid oedd yn hawdd i gael rhai plant i ddod ag arian oddi wrth eu rhieni ! (Roedd Mr Tilsley a Mr Watkin yn Rheolwyr yr ysgol).

Mae’r darn a welwch chi yma wedi dod o Ysgol Tregynon ym mis Chwefror 1874 -
"Notice was again given to the children who have not paid their fire money that it is overdue and must be paid at once".
Dywed darn diweddarach ym mis Tachwedd yr un flwyddyn "Great difficulty is experienced in getting in the annual Fire Money".
Daeth y system o orfod talu am danwydd i gadw ysgolion yn gynnes i ben yn 1891. Mae mwy am hyn ar y dudalen nesaf...

Ysgolion cynhesach ar ôl 1891 ...