Nid yw’n syndod bod rhieni yn anhapus wrth adael eu plant i fynd i’r ysgol os oedd yna unrhyw afiechydon yn yr ardal a allai ledaenu’n gyflym drwy’r ysgol gyfan.
Dyma gofnod o Ddyddlyfr Ysgol Wladol Llanbedr ym mis Ionawr 1888 :

Dyma’r cofnod o’r Dyddlyfr:
"School closed for six weeks because of Diptheria. Three of the scholars died owing to it".
Afiechyd peryglus iawn oedd Diptheria lle byddai’r llwnc yn chwyddo ac yn rhwystro’r anadl rhag cyrraedd yr ysgyfaint. Un ymhlith nifer o afiechydon heintus cyffredin Oes Fictoria oedd hwn ond nid yw’n bodoli erbyn hyn. Roedd diffyg arian llawer o deuluoedd yr adeg honno yn golygu bod telerau byw pobl yn ddrwg iawn a bod eu deiet yn wael hefyd.
Mae’n drist hefyd gweld cofnodion marwolaethau am resymau eraill yn y rhan fwyaf o Ddyddlyfrau’r ysgolion cynnar...

Marwolaeth merch ysgol ifanc yn 1883...