Ar ddechrau teyrnasiad y Frenhines Fictoria sefydlwyd Undebau Deddf y Tlodion i ddelio gyda’r broblem o’r bobl dlawd hynny doedd ddim yn gallu helpu eu hunain. (Edrychwch ar dudalennau’r Tloty os ydych am wybod mwy am sefydlu’r system). Daeth Cwm Tawe Uchaf o dan Undeb Deddf Tlodion Pontardawe.

Roedd y system yn cloi’r tlodion doedd ddim yn gallu edrych ar ôl eu hunain mewn tlotai. Roedd Undeb Pontardawe yn parhau i geisio helpu pobl y tu allan i’r tloty, a oedd yn golygu eu bod yn gallu gweld eu ffrindiau a’u teuluoedd ac ni fyddent yn cael eu cloi i mewn. Roedd yr Undeb yn talu symiau bach o arian am fwyd a dillad i’r tlodion doedd ddim yn gallu gweithio am ryw reswm. Mae’r rhestr o dlodion oedd yn Ystradgynlais yn 1877 yn rhoi rhyw fath o syniad i ni o’r math o broblemau oedd yn wynebu’r tlawd yn ystod oes Fictoria.

Mae’r golofn gyntaf yn rhoi enwau’r tlodion, mae’r ail yn dweud lle roeddynt yn byw a’r trydydd, faint o arian roeddynt yn cael. Ar dop y rhestr gwelwn deulu tlawd oedd yn byw yng Ngwaith Haearn Ynysgedwyn.
Enw’r tad oedd Mr Williams ac roedd ganddo wraig, merch o’r enw Sara a mab o’r enw Evan. Y rheswm pam oedd angen help arnynt oedd o achos "salwch" ac roedd y teulu’n derbyn pedwar swllt yr wythnos (tua 20c heddiw!)
Gallwch hefyd weld tri theulu’n cael help achos fod y tadau i ffwrdd yn chwilio am waith.

Mwy am ofalu am y tlodion yn yr ardal…