Ystradgynlais
Cludiant
  Cyswllt rhwng y gamlas, gwaith glo a gwaith haearn  
 

Roedd ceffyl oedd wedi'i glymu i dryciau bychain neu dramiau ar reils haearn yn medru tynnu mwy o bwysau na cheffyl yn tynnu cart dros ffordd garegog. Felly datblygu wnaeth y tramffyrdd ac yn ddiweddarach y rheilffyrdd. (Am ragor o wybodaeth am dramffyrdd edrychwch ar yr adran Cludiant).

Wrth i smeltio haearn dyfu yng nghwm Tawe, roedd angen ffordd i ddod â deunyddiau crai i'r gweithfeydd haearn. Roedd glo, mwyn haearn a charreg galch i gyd ar gael yn yr ardal. Roedd yn rhaid twymo'r garreg galch mewn odynau calch er mwyn ei newid yn bowdwr sy'n cael ei adnabod fel calch.
Tramway drawing
  Map of Cribarth tramwayArchifdy Sir Powys
 

Adeiladwyd tramffyrdd er mwyn symud y deunyddiau yma, ar ddiwedd y 18fed ganrif, a chyn gynted ag yr adeiladwyd Camlas Abertawe adeiladwyd tramffyrdd i gysylltu â hi. Roedd y tramffyrdd yma'n rhan bwysig o systemau cludiant yr ardal yn ystod oes Fictoria.

Mae map Arolwg Ordnans 1837 a welwch chi yn dangos y dramffordd a adeiladwyd i ddod â charreg galch o weithfeydd Cribarth i lawr y cwm i lle'r oedd yr odynau calch, gweithfeydd haearn bach (a nodwyd 'ffwrnais' yng nghornel gwaelod chwith y map), a diwedd y gamlas.

 
 

Yn ôl i ddewislen cludiant Ystradgynlais

Yn ôl i'r top
Ewch yn ôl i dudalen ddewis Ystradgynlais