Y Trallwng a'r cylch
yn yr oes Fictoria
  Yr Hen Neuadd y Dref yn Broad Street  
 

Mae’r hen lun yma’n ddiddorol am ei fod yn un o’r lluniau prin sydd ar gael o’r Neuadd y Dref wreiddiol yn Broad Street, Y Trallwng. Cwblhawyd yr adeilad yn 1804 ac fe’i hehangwyd yn 1836. Ond roedd yr adeilad mwy hwnnw’n dal yn rhy fach, ac felly adeiladwyd y Neuadd y Dref bresennol yn ei le yn 1873.
Wyddon ni ddim beth yw dyddiad y llun, ond credwn iddo gael ei dynnu oddeutu 1865.

 
Hen Neuadd
y Dref
Broad Street
Y Trallwng
tua 1865
Old Town Hall
Yn aml iawn adeiladwyd neuaddau marchnad ac adeiladau ar gyfer busnes swyddogol y dref yng nghanol y brif stryd – a hyd yn oed ar ganol y gyffordd bwysicaf yng nghanol y dref ! Mae hen Neuadd Farchnad Llanidloes i’w gweld hyd heddiw yng nghanol y dref, ond symudwyd y rhan fwyaf ohonynt am eu bod yn rhwystr i’r traffig drwy ganol y dref.
Mae llawer o’r mapiau hynaf o drefi marchnad yn dangos yr adeilad ar gyfer marchnad dan do yn union ar ganol y ffordd !
 

Roedd cynllun syml y neuadd yn debyg i lawer o rai eraill ar hyd a lled y wlad, gyda phyrth bwaog agored ar lefel y stryd fel bod lle o dan do ar gyfer marchnadoedd a digwyddiadau eraill. Defnyddiwyd y llawr uchaf mawr ar gyfer busnes y dref a chyfarfodydd swyddogol.
Ym mlynyddoedd olaf Oes Fictoria dewisodd llawer o drefi (ac yn enwedig y dinasoedd diwydiannol a dyfai’n gyflym) Neuaddau Tref mawr, cywrain. Y gobaith oedd y byddai’r rhain yn chwyddo statws y dref – a’r rhai oedd yn ei rhedeg !

Yn ôl i ddewislen lluniau o'r Y Trallwng