Geirfa
Rob Davies
Un ffynhonnell wybodaeth bwysig ar gyfer trosedd a chosb ym Mhowys yw cofnodion Sesiynau Chwarter Sir Drefaldwyn.
Roedd
y llysoedd hyn yn cael eu cynnal 4 gwaith y flwyddyn (un waith bob chwarter)
pan oedd dynion a menywod a oedd wedi eu cyhuddo
o droseddu yn dod yno. Fe fyddai rheithgor
o ddeuddeg dyn yno yn gwrando ar y
dystiolaeth gan benderfynu a oedd yr unigolyn o’u blaen yn euog neu beidio,
ac yna byddai’r Ynad Heddwch yn penderfynu
ar y gosb pe byddent yn euog. Gan fod y dynion i gyd yn eistedd mewn rhes
roeddynt yn cael eu disgrifio yn aml iawn fel eu bod ‘ar y fainc’.
sefydlu – creu, cychwyn rhywbeth newydd
cyhuddo – dweud bod rhywun wedi gwneud rhywbeth drwg neu anghywir
Rheithgor – 12 o ddynion a oedd yn eistedd yn y llys ac yn penderfynu os oedd yr unigolyn yn euog ai peidio
Ynad Heddwch – dynion oedd wedi derbyn addysg ac yn berchen ar eiddo a oedd yn cynnal busnes y sir i’r Frenhines.
