Roedd y tywydd ar ddechrau Gorffennaf
1853 yn boeth ac yn hafaidd. Trodd
y tywydd yn drymaidd ac roedd y taranau'n bygwth,fel sy'n digwydd yn aml.
Yn ystod nos Wener y 9fed o Orffennaf, torrodd
y storm ar ardal Llanfair-ym-Muallt a hynny gyda grym anferthol.
Yn nhywyllwch y nos syrthiodd y glaw yn genllif ac yna disgynnodd y cesair
yn bedair neu bum modfedd o drwch ar y ddaear.
Ni
allai'r nentydd a'r afonydd ddal yr holl ddwr,
a difrodwyd neu difethwyd tua 20 o bontydd. Boddwyd 8 o bobl.
Ar ucheldir Mynydd Epynt syrthiodd cenllifoedd o law, arllwysodd y ffrydlif i'r afon Duhonw, ac yn Llanddewi'r Cwm ysgubwyd y bont i lawr yr afon. Llifodd cymaint o ddwr i'r afon nes dadwreiddio coed a symud creigiau wrth iddi fynd ar ei hynt.
Bu rhaid i'r melinydd,
Thomas Evans Melin Dolau Newydd, agor twll yn y to er mwyn llusgo'r teulu
i ben y to ac o afael y llif a darodd y felin gan olchi rhan ohoni ymaith.
Rhaid bod y teulu'n arswydo yn y tywyllwch
wrth iddynt ddal eu gafael yn dynn, gyda'r storm yn taranu o'u hamgylch
a'r afon yn ysgubo coed a chyrff anifeiliaid heibio i'r felin ddrylliedig.
.
