|
Roedd
yr eglwysi yn rhan o Eglwys Loegr yng Nghymru ac roedd llawer o'r hen eglwysi
plwyf yn cael eu hailadeiladu a'u hadnewyddu. Yng nghefn gwlad, yn arbennig,
roedd llawer o'r hen eglwysi plwyf bron â mynd
â'u pen iddynt, ac roedd rhai ohonynt yn edrych yn debycach i
adeiladau ffermydd nag i eglwysi erbyn hyn. Yn ystod oes Fictoria cafodd
llawer iawn o'r eglwysi hyn eu hailadeiladu gan benseiri a oedd yn gosod
steil y cyfnod Fictoraidd arnynt. Felly,
ar ôl yr adnewyddu, ychydig iawn o'r hen eglwysi a oedd yn arfer bod ar
y safle oedd yn parhau. Mae'r llun sy'r tu uchaf yn llun o hen eglwys Llanafan
Fechan cyn iddi gael ei hailadeiladu yn 1866. Sylwch ar y ffenestri bach,
a'r to tyllog. Rhaid ei bod hi'n eglwys dywyll a gwlyb iawn i gynnal gwasanaeth
ynddi. Mae'r llun sy'r tu uchaf ac ar y chwith yn llun o'r eglwys newydd
yn Llanafan Fechan. |
|
|
Cafodd
eglwys y plwyf yn Llanfair-ym-Muallt ei hadnewyddu a'i hehangu yn fuan
ar ôl 1870, am fod llawer iawn o bobl yn dod i ymweld â'r dref. John Norton
oedd y pensaer. Roedd lle i 450 o bobl yn yr eglwys newydd. Y gost am
godi'r eglwys oedd £3,700. Rhoddodd Thomas Thomas, perchennog Pencerrig,
£1000 tuag at yr adeilad. Cafodd eglwysi Llanelwedd, Crugcadarn a Gwenddwr
eu hailadeiladu yn oes Fictoria hefyd.
Rhagor
am eglwysi a chapeli ..
.
|
|